Hetgeen afwijkt van hetgeen verwacht wordt. Bijzonder, merkwaardig of opmerkelijk, (ver)wonderlijk en sterker nog zonderling, noemt men wat treft door afwijkenden aard, hoedanigheden of voorkomen; buitengemeen, ongemeen, wat tegenover het gemeene, alledaagsche staat; buitengewoon, wat niet met de gewone maat kan gemeten worden. Vreemd is wat hier niet te huis behoort, wat ongewoon is en daardoor de opmerkzaamheid trekt; nog sterker wordt dit uitgedrukt door bevreemdend, waarin de bijgedachte ligt, dat het ongewone iets raadselachtigs heeft, terwijl bizar een vreemd woord is, dat de begrippen van vreemd en (ver)wonderlijk verbindt. Zonderling heeft de beteekenis van vreemd. Hij is een zonderling = hij handelt onbegrijpelijk. In bevreemdend, bizar, raar, zonderling is eene afkeuring gelegen, die aan de andere woorden niet eigen is. Zeldzaam is wat onze bijzondere aandacht trekt, omdat wij het slechts zelden zien. Een zeldzaam natuurverschijnsel is in onze streken het noorderlicht. Oorspronkelijk had raar de beteekenis van zeldzaam, maar langzamerhand heeft het meer die van bevreemdend en zonderling gekregen. Een raar geval, een raar toilet.

Buitenlandsch is wat betrekking heeft op het buitenland, wat uit het buitenland afkomstig is, wat zich niet beperkt binnen de grenzen van het land. Het ministerie van buitenlandsche zaken; buitenlandsch fabrikaat; eene buitenlandsche reis. Uitheemsch stelt vooral op den voorgrond, dat iets uit den vreemde afkomstig is, en daar thuis behoort; en aangezien de mensch in den regel het inlandsche, het inheemsche, het eigene het hoogst schat, heeft het meestal eene ongunstige beteekenis. Uitheemsche zeden, pracht, gewoonten beteeke-nen zulke zeden, zulke pracht, zulke gewoonten, die men beter doet niet na te volgen. Vreemd is alles wat ons onbekend is, hetzij dit in het binnenland of in het buitenland gevonden wordt. Eene binnenlandsche stad, een landgenoot kan een Nederlander vreemd zijn. Vreemd heeft verder nog de beteekenis van niet tot onze maagschap behoorend (vreemde kinderen opvoeden), van aan anderen behoorend (een vreemd paard), van ongewoon (een vreemd geval) en van zonderling (eene vreemde kleeding, een vreemde opschik, enz.).

Wat buiten onze grenzen thuis behoort.

Buitenlandsch noemt men zoowel datgene, wat een ander land betreft, al hetgeen er geschiedt of voorkomt en wel in tegenstelling met binnenlandsch; bijv. het buitenlandsch verkeer; de buitenlandsche handel; buitenlandsche berichten; buitenlandsche onlusten.

Uitheemsch is ook buitenlandsch, maar 't voegt er de gedachte bij, dat het uitheemsche niet in ons eigen land voorkomt: uitheemsche gebruiken. („Uitheemsche" handel kan niet, immers in ons land is óók wel handel.) — Daar men licht geneigd is, op hetgeen uitheemsch is, laag neer te zien, heeft het soms een ongunstige beteekenis: Gij moet nooit uitheemsche dingen navolgen.

Vreemd beteekent: wat in ons land of in de naaste omgeving geheel onbekend is en dus van verre streken afkomstig moet zijn. Dit is een vreemde soort aardappel.

Verder kan vreemd nog andere beteekenis hebben, als: niet van onze familie: mijn zoon bracht een vreemden gast mee; onbekend: zij is mij geheel vreemd; ongewoon: een vreemd geval; zonderling: een vreemde kleeding; enz.